Prawne warunki zatrudnienia i bezrobocia uchodźców

Cudzoziemiec przebywający w Polsce może wykonywać pracę na jej terenie, jeśli posiada on zezwolenie na pracę nadane mu przez wojewodę. Z tego obowiązku zwolnieni są ci cudzoziemcy, którzy:

  • posiadają status uchodźcy nadany im przez Rzeczpospolitą Polską,
  • mają zgodę na pobyt w Polsce,
  • korzystają z ochrony czasowej w naszym kraju,
  • ubiegają się o nadanie tytułu uchodźcy.
Do nieograniczonego dostępu do pracy mają również członkowie rodzin wyżej wymienionych przypadków.

Cudzoziemcy posiadający status uchodźcy podlegają tym samym regulacjom prawnym oraz mają prawo nawiązać ten sam stosunek pracy co obywatele polscy (na podstawie umowy o pracę bądź umów cywilno-prawnych). O ile przepisy nie mówią o posiadaniu obywatelstwa polskiego (np. na stanowisku sędziego, prokuratora czy też pracownika firm ochroniarskich) mogą podjąć pracę na dowolnym stanowisku. Oprócz tego punktu mają oni zagwarantowaną wolność wyboru i wykonywania zawodu (zasada wolności pracy).

Osoby posiadające status uchodźcy, z ochroną uzupełniającą bądź zgodą na pobyt w Polsce, a także uprawnieni członkowie ich rodzin są na tej samej pozycji co obywatele polscy i prawo pracy traktuje ich na równi. Dlatego też zasady prawa pracy, mechanizmy ochrony pracy i pozostałe regulacje tego prawa (m.in. prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy czy minimalnego wynagrodzenia) dotyczą również cudzoziemców.

zatrudnienie i bezrobocie uchodźców

Kodeks pracy mówi o zakazie dyskryminacji w stosunkach pracy. Dotyczy to także zrównanych w prawach uchodźców. Mają oni prawo kwestionować nieprzyjęcie do pracy, jeśli dany pracodawca miał subiektywne ku temu przesłanki (np. pochodzenie kandydata lub status uchodźcy). Swoich praw oraz odszkodowań uchodźcy mogą dochodzić w sądach pracy. Brak obywatelstwa polskiego nie stanowi wystarczającego powodu do odmowy zatrudnienia. Wszystkie wyżej wymienione przepisy dotyczą wyłącznie umowy o pracę, a nie umów cywilno-prawnych (umowy zlecenia i umowy o dzieło).

Osoby posiadające status uchodźcy, z ochroną uzupełniającą bądź zgodą na pobyt w Polsce, a także uprawnieni członkowie ich rodzin zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia mogą zarejestrować się w urzędzie pracy jako bezrobotni, tak samo jak obywatele polscy. Mają oni takie same prawa i obowiązki (m.in. stawianie się w urzędzie w celu potwierdzenia gotowości do pracy). Z zasiłków dla bezrobotnych oraz innych świadczeń osób bezrobotnych (np. szkoleń, wykonywania prac interwencyjnych, ubezpieczenia zdrowotnego, prawa do uzyskania jednorazowych środków na rozpoczęcie działalności gospodarczej) mogą korzystać tylko cudzoziemcy posiadający w Polsce status uchodźcy, zgodę na pobyt, ochronę uzupełniającą lub czasową.   

Ustawa z 14 grudnia 1994 roku mówiąca o zatrudnieniu, a także przeciwdziałaniu bezrobociu (DzU z 2001 r. nr 6, poz. 56 ze zm.) stanowi podstawowy akt prawny regulujący zagadnienia związane z zatrudnianiem cudzoziemców w Polsce.